Choroby niezakaźne

 

Wrzód podeszwy (Zespół Rustelholza). Wrzody powodowane są przede wszystkim nadwagą, ale też i urazami, są bardzo bolesne i zwykle są przyczyną ciężkiej kulawizny. Ich powstawaniu sprzyja występowanie kwasicy żwacza. Stan zapalny rozwija się między podeszwą rogową a tworzywem. Róg staje się żółty, o gąbczastej konsystencji; charakterystyczne jest wypadnięcie podeszwy (kraterowe obnażenia tworzywa) oraz zmiany na granicy podeszwy i opuszki. Przeciążenie okolicy podeszwowo-opuszkowej wynika z wad postawy (zbieżna, szpotawość stępu) oraz wyrośniętych, zbyt długich racic. Powstaje zapalenie miazgi rogotwórczej, pod wpływem dalszych urazów formują się ogniska martwicy. Często w trakcie ścinania rogu podeszwy natrafia się na kraterowate wgłębienie wypełnione wysiękiem surowiczym lub ropnym. Dno erozji stanowi obrzękłe tworzywo, brunatno zabarwione, w wielu miejscach pokryte ziarniną. Choroba przenosi się na okoliczne tkanki. Wrzód podeszwy objawia się niechęcią do poruszania się, przedłużoną fazą wstawania („klękanie” na garstkach), przy zajęciu obu nóg - postawą „siedzącego psa”. Chore krowy unikają twardego podłoża, lepiej chodzą po miękkim. Widoczne jest odwodzenie odciążające zewnętrzną racice, chód może być koszący. Zwierzęta w zaawansowanej chorobie tracą apetyt. Leczenie polega na zdjęciu rogu wszędzie tam gdzie wysięk odseparował go od tworzywa. Odsłoniętą w ten sposób miazgę można wtedy dokładnie oczyścić. Opatrunek pod opaską ma zadanie utrzymywać przez dłuższy czas leki, uciskać tworzywo, hamując krwawienie i ograniczając nadmierny wzrost tkanki naprawczej. Uzupełnieniem leczenia jest właściwa korekcja kształtu racic, sprzyjająca przesunięciu oparcia kończyny z tylnej części racicy na przednią. Przy rozległych zmianach martwiczych wskazane jest zastosowanie odciążającego klocka (obcas). Dzięki temu w okresie gojenia chora racica nie bierze udziału w podparciu kończyny, a zatem nie jest drażniona i nie sprawia bólu oraz nie ulega zabrudzeniom od podłoża. Opatrunek zmienia się w odstępach 10-dniowych.

Choroba linii białej

polega na oddzieleniu się podeszwy od bocznej ściany racicy. Powstają warunki do wnikania zanieczyszczeń oraz drobnoustrojów chorobotwórczych, powodujących zakażenie tworzywa (bolesne zmiany). W przypadku wystąpienia choroby ważne jest, aby nie zmuszać zwierząt do nagłych i szybkich ruchów (zwrotów) w celu uniknięcia nadmiernego obciążenia i oddzielenia podeszwy od ściany. Chorobie czasami towarzyszy gnicie i rozpad rogu opuszek

Gnicie rogu. Choroba występująca w warunkach intensyfikacji hodowli. Jej szerzeniu się sprzyjają niehigieniczne warunki (duża wilgoć, częste zanieczyszczenie racic gnojowicą, drażniące działanie amoniaku i siarkowodoru). Zmiany chorobowe dotyczą przeważnie rogu opuszek tylnych racic i rozpoczynają się zwykle na ich opuszkach wewnętrznych. Początkowo róg staje się miękki, mało elastyczny, nie trzyma się tworzywa, następnie pojawiają się w nim ubytki w postaci jamistych, czarnych zagłębień o nieregularnych i postrzępionych brzegach. Róg rozpada się. Występuje gnilny zapach. Objawy choroby to przebieranie kończynami podczas stania, częste polegiwanie, pogorszona jakość nasienia i zmniejszona wydajność. Leczniczo stosuje się dziegieć i siarczan miedzi. Profilaktycznie wykonuje się korektę racic i zachowuje wysoką higienę w budynkach inwentarskich.

 

Ochwat

(laminitis, aseptyczne zapalenie tworzywa ściany racic) jest chorobą powstającą na tle metabolicznym, powodowaną uszkodzeniem naczyń włosowatych tworzywa przez toksyny i histaminę, powstających w przebiegu kwasicy żwacza, zapalenia macicy i wymienia oraz po powikłanych porodach. Chorobie towarzyszy gorączka, przyspieszone tętno, zwiększona liczba oddechów. Zwierzęta niechętnie wstają, wysuwają kończyny przed siebie, pokarm pobierają na leżąco. Racice są bolesne, widoczny jest obrzęk spowodowany wypełnieniem naczyń żylnych nad pęciną. Nieleczony może prowadzić do wystąpienia ochwatu przewlekłego, deformacji racic, wrzodu podeszwy, posocznicy, przebicia podeszwy kością racicową. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwhistaminowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych, podawaniu preparatów wapniowych, zimnych okładach i kąpielach racic. Zapobieganie to głównie unikanie zaburzeń metabolicznych, zapaleń wymienia i macicy oraz szybkie i intensywne leczenie tych schorzeń w początkowej fazie.Każdy hodowca powinien co najmniej raz w tygodniu bacznie obserwować zachowanie swoich zwierząt, kontrolować stan racic, sprawdzać sposób ich poruszania. 

W ocenie stopnia występowania kulawizn pomocna jest 5-punktowa skala oceny lokomocji:
1. Chód jest prawidłowy, linia grzbietu u krowy stojącej i poruszającej się jest pozioma.
2. Łagodna kulawizna. Linia grzbietu u krowy stojącej jest pozioma, ale podczas ruchu grzbiet wygina się w łuk. Chód pozostaje prawidłowy.
3. Umiarkowana kulawizna. Linia grzbietu zarówno u krowy stojącej jak i poruszającej się jest wygięta w łuk. Widoczna jest zmiana sposobu chodu, który można opisać jako skrócenie kroku w przednich lub tylnych kończynach.
4. Kulawizna. Linia grzbietu zarówno u krowy stojącej jak i poruszającej się jest zawsze wygięta w łuk. Krowa znacząco oszczędza jedną lub więcej kończyn.
5. Ciężka kulawizna (krowa wykazuje niezdolność lub bardzo dużą niechęć do obarczania jednej lub kilku kończyn).